Trong những năm gần đây, thuật ngữ "lossless" đã trở thành một khái niệm phổ biến và lan rộng trong ngành công nghiệp streaming âm nhạc. Được biết đến chủ yếu trong giới audiophile cách đây khoảng 10 năm, "lossless" trước đó thường chỉ thuộc về lĩnh vực của những người đam mê âm thanh, người muốn tìm kiếm những file nhạc chất lượng cao để trải nghiệm.

Kể từ khi dịch vụ Apple Music giới thiệu các bản nhạc chất lượng lossless miễn phí cho người đăng ký, các đối thủ lớn khác như Tidal, Deezer và Qobuz đã buộc phải điều chỉnh giá cả của mình để cạnh tranh. Đến hết năm 2023, việc thưởng thức nhạc lossless thông qua các dịch vụ streaming đã trở nên phổ biến và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, điều quan trọng là hiểu rõ: "nhạc lossless" là khái niệm gì, và liệu nó có mang lại trải nghiệm âm thanh tốt hơn so với những gì bạn đang nghe hàng ngày hay không? Bạn có thể nhận ra sự chênh lệch này bằng đôi tai và thiết bị hiện tại của mình không?

"Lossless" nghĩa là gì?

Nhạc số có thể được tải xuống hoặc phát trực tuyến thường được chuyển đổi sang định dạng "đã nén" như MP3 hoặc gần đây là AAC, một định dạng được sử dụng rộng rãi bởi iTunes Music Store. Điều này là kết quả của quá trình thu nhỏ cẩn thận nhằm giảm dung lượng lưu trữ trên điện thoại thông minh hoặc thiết bị phát nhạc kỹ thuật số. Tuy nhiên, quá trình thu nhỏ này dẫn đến sự "mất mát" thông tin, làm cho bản nhạc trở nên thiếu chi tiết, đặc biệt là ở đầu thấp và cao, gây ảnh hưởng đến chất lượng nghe.

Ngược lại, "lossless" không chỉ đơn giản là không nén, mà còn ám chỉ một loại tệp âm thanh kỹ thuật số được nén bằng cách sử dụng các thuật toán tiên tiến mà không làm mất bất kỳ chi tiết nào trong quá trình này. Để so sánh, kích thước trung bình của một tệp âm thanh nén như MP3 hoặc AAC chỉ bằng khoảng 1/4 so với kích thước của bản gốc. Ngược lại, kích thước trung bình của tệp âm thanh lossless như FLAC hoặc ALAC (Apple Lossless) chỉ lớn hơn một chút so với 1/2 kích thước của bản gốc.

Điều quan trọng là "lossless" thực sự đồng nghĩa với việc không có thông tin nào bị mất trong quá trình nén. Do đó, chất lượng của tệp lossless phụ thuộc hoàn toàn vào chất lượng của nguồn gốc ban đầu.

Nhìn chung, thuật ngữ "lossless" thường được đánh giá theo tiêu chuẩn chất lượng CD (16 bit/44.1 kHz). Tuy nhiên, một số dịch vụ streaming lossless hiện nay cung cấp chất lượng âm thanh cao hơn. Ví dụ, Tidal cho phép người dùng đăng ký HiFi để trải nghiệm lossless 24 bit, MQA; Amazon Music HD cung cấp chất lượng "Ultra HD" lên đến 24 bit/192 kHz; trong khi đó, Apple Music mang đến Lossless Hi-Res 24 bit/192 kHz.

Liên quan đến định dạng file, các tệp âm thanh như FLAC, ALAC, APE với độ phân giải 24/192 hoặc các file DSD lớn, đều mang lại chất lượng âm thanh xuất sắc hơn so với chuẩn 16 bit/44 kHz.

Nhạc lossless thực sự là "bản sao" tốt nhất của âm thanh gốc. Tuy nhiên, sự chênh lệch này có thể khó phát hiện tùy thuộc vào độ nhạy của tai bạn và chất lượng của tai nghe hoặc loa bạn đang sử dụng.

Đối với những người có sở thích âm nhạc sâu sắc, tai nghe chất lượng cao và hệ thống âm thanh chuyên nghiệp, việc sử dụng lossless sẽ mang lại trải nghiệm nghe nhạc cao cấp và chi tiết hơn. Tuy nhiên, đối với người nghe thông thường, sử dụng tai nghe không quá đắt tiền, định dạng MP3 có thể là sự lựa chọn hợp lý, kết hợp việc tiết kiệm dung lượng và đảm bảo chất lượng âm thanh đủ ổn định.

Bitrate là gì?

Trong lĩnh vực âm thanh kỹ thuật số, bitrate đóng vai trò quan trọng nhất trong việc đánh giá chất lượng âm thanh. Đơn giản, bitrate của một tệp âm thanh đo lường lượng dữ liệu được truyền tải mỗi giây. Khi bitrate giảm, ít thông tin âm thanh được truyền tải, dẫn đến chất lượng âm thanh kém hơn. Ngược lại, với bitrate tăng, nhiều thông tin âm thanh hơn được truyền tải, tạo ra chất lượng âm thanh tốt hơn (điều này tất nhiên đòi hỏi sự hỗ trợ tương thích từ phía thiết bị phát).

Bitrate thường được đo lường bằng kbps (kilobits mỗi giây), ví dụ như 990kbps hoặc 144400kbps. Điều này khác biệt với bitdepth, là một đặc tính của môi trường âm thanh số, được đo lường bằng bit (ví dụ, 16 bit, 24 bit, 32 bit). Sự kết hợp giữa bitrate và bitdepth cung cấp cái nhìn toàn diện về cách dữ liệu âm thanh được mã hóa và truyền tải, đồng thời ảnh hưởng đến chất lượng cuối cùng của trải nghiệm nghe nhạc.

Âm thanh lossless có thể truyền qua Bluetooth không?

Câu trả lời ngắn gọn là không. Bạn có thể nghe âm thanh lossless thông qua kết nối analog, như sử dụng tai nghe có dây với điện thoại hoặc máy tính của bạn. Hoặc, bạn cũng có thể truyền phát âm thanh lossless qua Wi-Fi, sử dụng cặp loa chủ động.

Tuy nhiên, có một số công nghệ cho phép truyền phát âm thanh với bitrate cao thông qua Bluetooth. Ví dụ, nếu điện thoại thông minh và tai nghe của bạn hỗ trợ các codec âm thanh nhất định như LDAC của Sony (tối đa 990 kbps) hoặc aptX Adaptive của Qualcomm (tối đa 570 kbps), bạn có thể truyền phát các tệp âm thanh với bitrate cao và độ trễ thấp qua kết nối Bluetooth. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các tệp âm thanh này không đạt đến chuẩn lossless với bitrate 1.411 kbps.

Tại sao Bluetooth không thể truyền phát âm thanh lossless?

Bluetooth là một công nghệ truyền dữ liệu không dây tiêu chuẩn, được thiết kế ban đầu để truyền dữ liệu với tốc độ thấp, khoảng 1 Mbps. Tốc độ này không đủ cao để hỗ trợ truyền phát âm thanh lossless, có bitrate trung bình là 1,411 kbps.

Để có khả năng truyền phát âm thanh lossless qua Bluetooth, cần sử dụng các công nghệ nén mới và hiệu quả hơn. Các công nghệ như LDAC và aptX Adaptive đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc hỗ trợ truyền phát âm thanh với bitrate cao qua Bluetooth. Tuy nhiên, chúng vẫn chưa thể đạt được chất lượng âm thanh tương đương với âm thanh lossless với bitrate 1,411 kbps.

Dolby Atmos có giống với lossless không?

"Dolby Atmos" và "lossless" là hai khái niệm quan trọng trong thế giới streaming nhạc hiện đại, và chúng đều mang đến những trải nghiệm âm thanh độc đáo.

• "Lossless" đề cập đến chất lượng âm thanh của tệp âm thanh kỹ thuật số và mức độ dữ liệu bị mất (hoặc không bị mất) trong quá trình nén. Điều này đảm bảo rằng chất lượng âm thanh gốc được giữ nguyên vẹn, không bị giảm sút do quá trình nén.
• "Dolby Atmos," ngược lại, là một công nghệ âm thanh vòm 3D mang lại trải nghiệm âm thanh đa chiều. Khi sử dụng Dolby Atmos và phát qua các loa, công nghệ này tạo ra hiệu ứng âm thanh đa chiều, làm cho âm thanh có vẻ đến từ mọi phía xung quanh, tăng cường trải nghiệm người nghe.

Điều độc đáo là bạn có thể tận hưởng cả hai khía cạnh này cùng một lúc. Bản nhạc lossless có thể được tối ưu hóa để tương thích với Dolby Atmos, mang lại chất lượng âm thanh chi tiết và một trải nghiệm đa chiều sống động. Điều này mang lại một trải nghiệm thú vị và đa dạng, mặc dù việc thưởng thức còn phụ thuộc vào sở thích và thiết bị âm thanh cụ thể của từng người nghe.

Có nên đăng ký dịch vụ streaming lossless không?

Chỉ khi bạn tự tin rằng bạn có khả năng nghe ra sự khác biệt, bạn mới nên đầu tư vào dịch vụ streaming nhạc lossless. Hầu hết các nền tảng cho phép bạn trải nghiệm miễn phí trong tháng đầu, nhưng hãy nhớ hủy đăng ký trước khi kỳ hạn trải nghiệm kết thúc để tránh bị trừ tiền từ thẻ của bạn.

Thực tế là, phần lớn người nghe không thực sự có khả năng phân biệt sự khác biệt giữa một file MP3 thông thường và một file FLAC hoặc ALAC lossless. Hơn nữa, để tận hưởng chất lượng âm thanh tốt hơn của nhạc lossless, bạn cần có các thiết bị hỗ trợ, chẳng hạn như loa, tai nghe, DAC và thiết bị streaming phù hợp.

Để tận dụng tối đa dịch vụ streaming lossless, bạn cần phải stream từ một thiết bị hỗ trợ các track lossless cụ thể của dịch vụ đó. Ví dụ, nếu bạn sử dụng iPhone hoặc Mac, chỉ có một số dịch vụ streaming hỗ trợ codec ALAC (Apple Lossless), như Tidal HiFi và Qobuz (và Apple Music sẽ hỗ trợ sớm).

Ngoài ra, nếu bạn thường xuyên nghe nhạc qua tai nghe không dây mà không hỗ trợ phát lossless, khả năng cao là bạn sẽ không trải nghiệm được toàn bộ chất lượng mà dịch vụ streaming lossless mang lại.

Tóm lại:

1. Kiểm tra kỹ khả năng nghe ra sự khác biệt trước khi đăng ký dịch vụ lossless.
2. Đảm bảo bạn có thiết bị phù hợp để hỗ trợ chất lượng âm thanh cao hơn.
3. Chọn dịch vụ streaming phù hợp với thiết bị của bạn.
4. Không sử dụng kết nối Bluetooth để trải nghiệm đầy đủ âm thanh lossless.